Schatgraven in Terra Incognita 1

Van Santiago naar Granada

De Europese muziekgeschiedenis is in de beeldvorming en in de praktijk voornamelijk bepaald door componisten en ontwikkelingen in wat het ‘hartland’ van de Europese muziekcultuur mag worden genoemd: de Italiaanse en Duitse landen en Frankrijk. Dientengevolge is het muzikale landschap uit andere Europese regionen (veel) minder bekend of kan er zelfs gesproken worden van een ‘terra incognita’. Dit laatste geldt nergens zo sterk als voor het Iberisch schiereiland.

Deze cursus is erop gericht het grotendeels onontgonnen gebied van de muziekgeschiedenis van de Spaanse gebieden bloot te leggen voordat er sprake was van een verenigd Spanje onder Isabella en Ferdinand.

Snel zal duidelijk worden dat door haar ligging, ‘Iberia’ een geheel eigen culturele ontwikkeling heeft doorgemaakt; de val van het Romeinse Rijk leidde eerst tot een periode van chaos en stagnatie onder de Visigoten. De komst van Arabische aristocraten zorgde vanaf de 8e eeuw voor een sterke bloei van kunsten en wetenschappen met Córdoba als trots centrum.

In de 9e en 10e eeuw kende het grotendeels geïslamiseerde Iberisch schiereiland een cultuur van tolerantie en culturele uitwisseling waarin (Sefardische) Joden en Christenen voorname posities innamen.

Vanaf de 11e zou ‘Al Andalus’ door interne strijd en toenemende druk vanuit het (Christelijke) noorden uit elkaar vallen en terug worden gedrongen naar het zuiden, rond Granada, tot het voltooien van de ‘Reconquista’ in 1492.

Al deze bijzondere ontwikkelingen hebben voor een geheel eigen, veelkleurige muziekcultuur gezorgd die echter voor velen nog volstrekt onbekend is. De cursus zal derhalve vele muzikale schatten opdelven die een schitterend klankbeeld geven kriskras door wat later ‘Spanje’ zou gaan heten: van het bedevaartsoord Santiago de Compostella naar het exotische Granada.

Naast de vele muziekvoorbeelden maken ook visuele presentaties (powerpoints, documentaires) deel uit van de cursus.

Aan bod komen o.a. de volgende vragen:

• hoe gaven drie wereldgodsdiensten cultureel-muzikaal vorm aan het Iberisch schiereiland?
• Welke rol speelden de pre-christelijke Sybillen in de Middeleeuwse muziekcultuur?
• Wat klonk er op de befaamde pelgrimsroute naar Santiago de Compostela?
• Wat maakt de muziekcultuur van Andalusië zo bijzonder?
• Welke muziek klonk aan het hof van de illustere Alfonso X, ‘El Sabio’?
• Welke gevolgen had het dramatische jaar 1492 (eenwording Spanje, Columbus) voor de diverse culturen en voor de Nieuwe Wereld?