Cursus
CAPITA SELECTA
Van winter naar voorjaar
(De Bilt, voorjaar 2023)
In de voorjaarscursus ‘Capita Selecta’ zal de muzikale rijkdom en verscheidenheid op het Europese continent tot klinken komen. Daartoe horen we niet alleen meesterwerken uit gekende Europese cultuursteden als Wenen, Londen en Praag maar ook nog te ontdekken locaties als Lübeck, Kyiv en Fertöd-Esterházy.
WENEN
Schubert WINTERREISE
We trappen af in de winter met ’s werelds beroemdste en meest gelauwerde liederencyclus van de grootmeester van het genre. Maar waar staat deze ‘winterreis’ eigenlijk voor?
De cyclus zal in de context worden geplaatst van de ‘late Schubert’ en, mede door de uitvoerenden, tot een onvergetelijke luisterervaring leiden.
VENETIË
Vivaldi-Hosokawa EEN MUZIKALE DROOM
Venetië heeft o.a. haar glorieuze geschiedenis te danken aan haar positie aan zee. Dit bepaalde niet alleen denken en doen van de Venetianen, ook de cultuur is beïnvloed door haar ligging aan en in het water.
In de cursus wordt in klanken een gedroomde wereld opgeroepen van nachtelijke fantasieën, stormachtige taferelen en magische schemerklanken waarbij water een rode draad vormt, met werken van Albinoni, Hosokawa en Vivaldi.
LONDEN
Handel CECILIA-ODE
Toen George Friderick Handel tijdens zijn loopbaan in Engeland overstapte op Engelstalige werken, had hij het muzikale idioom van het ‘Fairest Isle’ al helemaal in zijn vingers, niet in de laatste plaats door zijn vermogen om grandioos voor koor te schrijven. Hiermee leverde hij belangrijke bijdragen aan de al rijke en unieke Engelse koorcultuur.
Net als een aantal collega’s in zijn tweede vaderland eerde Handel de patronesse van de muziek, de heilige Cecilia, met een stralende ode met een aantal van zijn beste koor- en solopartijen.
WARSCHAU
Chopin VROEGE WERKEN
Chopin schreef het overgrote deel van zijn inmiddels klassieke oeuvre in Parijs. Zijn wereldberoemde nocturnes, sonates, mazurka’s en preludes klonken voor het eerst in de lichtstad en betoverden de luisteraars keer op keer.
In deze cursus staan we echter stil bij de werken die Chopin nog schreef in zijn eigen Warschau waar al de eerste meesterwerken ontstaan en de onmiskenbare handtekening van de toetsentovenaar al hoorbaar is.
PRAAG
Dvorák SYMFONIE 8
Brahms was al snel overtuigd van het grote talent van de Dvorák en werd een belangrijke pleitbezorger van diens muziek. Hij kon een zekere jaloezie jegens Dvoráks melodische rijkdom niet verbergen. De vermaarde 9e symfonie is ampel bewijs van de vele briljante ideeën die uit pen van de Tsjech vloeiden. Voor de minder bekende vroegere symfonieën 6, 7 en 8 geldt hetzelfde. In deze les alle aandacht voor de sterke thema’s, hartverwarmende Slavische melodieën en dansen in de 8e symfonie, die tot een schitterend geheel zijn gesmeed door de orkestratiekunst van onze hoofdpersoon.
KYIV
EEN OEKRAÏENSE RHAPSODIE
Net als een aantal andere Oost-Europese landen, ingelijfd door andere naties, was het voor Oekraïense kunstenaars moeilijk om een eigen, ‘klassieke’ stem te vinden. Tijdens de vele eeuwen van bezetting klonk ook in Oekraïense dreven vooral vaak eeuwenoude volksmuziek en de muziek van de oosters-orthodoxe kerk. Pas in de loop van de 19e eeuw, als de roep om ruimte voor de eigen taal en potentie steeds luider wordt, krijgen de eerste componisten profiel.
In deze les zal een kort overzicht te horen zijn van vocale en instrumentale muziek van diverse toonmeesters uit Oekraïne.
MIDDELLANDSE ZEE
MARE NOSTRUM
Een muzikale reis rond de Middellandse Zee in klank, woord en beeld
Meer dan ooit dringt de enorme verscheidenheid aan culturen rond de Middellandse Zee zich aan ons op: vele eeuwen zijn zij met elkaar geconfronteerd, is er sprake geweest van onderlinge beïnvloeding en zijn grenzen verlegd. We maken een denkbeeldige reis in woord, klank en beeld, beginnend in Rome, met de klok mee bewegend langs de noordelijke, oostelijke en zuidelijke kusten van de Mediterranea om uit te komen in Noord-Italië. De rijkdom aan culturen kan prachtig naar voren komen door ze tot klinken te brengen, waarbij zowel klassieke als traditionele muziek aan bod zal komen.
LÜBECK
Buxtehude MEMBRA JESU NOSTRI
De muziek van de Deens-Duitse componist Dietrich Buxtehude is voor velen nog een gesloten boek. Toch geldt hij als één van de grootmeesters van de Hoog-Barok en grote inspiratiebron van J.S. Bach. Zijn passiestuk ‘Membra Jesu Nostri’ laat op uiterst verfijnde en aangrijpende manier horen hoe hij zich de vernieuwingen vanuit Italië op het gebied van expressie en tekstuitbeelding had eigengemaakt en waarom Bach er een meerdaagse voettocht voor over had om zich te laven aan de muziek van Buxtehude.
FERTÖD-ESTERHÁZY
Haydn STABAT MATER
De 13e eeuwse tekst over Maria’s smart bij het kruis is een vaste waarde geworden in de lijdenstijd. Dit geldt helaas en volkomen onterecht nog niet voor Haydns zetting van deze laat-middeleeuwse tekst; deze is van begin tot eind een voltreffer die bewijst dat de jonge componist al in staat was een grootschalig werk voor solisten, koor en orkest te schrijven. Tekst en muziek vormen een overtuigende eenheid en Haydns lyrische en dramatische talenten komen al onmiskenbaar naar voren in de aria’s en koren.
